W dniach 8–10 maja 2025 r. na Międzynarodowych Targach Poznańskich odbył się Europejski Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi – wydarzenie poświęcone przyszłości rolnictwa i obszarów wiejskich, zorganizowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współpracy z Samorządem Województwa Wielkopolskiego, w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. W Kongresie wzięło udział około 1500 osób – przedstawicieli ministerstw odpowiedzialnych za rozwój wsi UE 27, instytucji działających na rzecz rozwoju wsi i obszarów wiejskich, przedstawicieli samorządów, organizacji pozarządowych, środowisk naukowych, liderów społeczności wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem kluczowych środowisk: kobiet, młodzieży i sportu. Można było też odwiedzić 65 stoisk z polską żywnością, lokalnymi produktami, rękodziełem i prezentacjami dziedzictwa kulturowego polskiej wsi. Odbyło się także pierwsze posiedzenie Polskiego Parlamentu Wiejskiego. Celem Kongresu była prezentacja idei, innowacyjnych rozwiązań, najlepszych praktyk, a także podmiotów i systemów wsparcia o wyróżniającym się dorobku w działaniu na rzecz wsi i obszarów wiejskich, w kontekście globalnych wyzwań i zagrożeń, szczególnie konieczności budowy odporności społeczności wiejskich i rozwiązań na rzecz wzmocnienia ich bezpieczeństwa.
W trakcie Kongresu odbyło się 20 wydarzeń towarzyszących: konferencje, warsztaty, panele dyskusyjne i spotkania, w których udział wzięli eksperci rożnych dziedzin. Jednym z tych wydarzeń był Blok Sportowy, za organizację którego odpowiadało Krajowe Zrzeszenie LZS, nawiązując w ten sposób do dwóch zorganizowanych przez Zrzeszenie w 2022 i 2023 roku Kongresów Sportu Wiejskiego. Szczególne podziękowania za organizację tego bloku należą się Konradowi Gwoździowi, wiceprezesowi Wojewódzkiego Zrzeszenia LZS w Łodzi, który pełni także funkcję szefa Gabinetu Politycznego Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czesława Siekierskiego oraz Krzysztofowi Piaskowi, wiceprezesowi Krajowego Zrzeszenia LZS i Wielkopolskiego Zrzeszenia LZS.
Podczas trzech dni obrad dyskutowano na temat przyszłości aktywności fizycznej na terenach wiejskich, poszukiwano odpowiedzi na wyzwania stojące przed mieszkańcami terenów wiejskich w zakresie uprawiania sportu.
Pierwszy dzień – 8 maja
Otwarcie bloku sportowego dokonał Adam Nowak, wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który powiedział m.in.: „Cieszę się, że Krajowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe przy współpracy z Wojewódzkimi Zrzeszeniami oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki, przy okazji tak ważnego wydarzenia Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, jaką jest dzisiejszy kongres, chce zwrócić uwagę na te dziesiątki, nawet setki tysięcy liderów sportowych zaangażowanych w Ludowych Zespołach Sportowych”. I dodał, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest gotowe do wsparcia wszelkich inicjatyw sportowych, ale też działań społecznych, edukacyjnych i wychowawczych, które podejmują Ludowe Zespoły Sportowe, bo jest to ważny obszar aktywizacji społecznej mieszkańców polskiej wsi. Następnie odbyły się trzy prelekcje. Pierwszą wygłosiła dr Sylwia Bartkowiak, AWF Poznań a jej tematem była sprawność fizyczna i budowa ciała dzieci i odpowiedź na pytanie: czy środowisko wiejskie sprzyja rozwojowi somatycznemu i motorycznemu. Prelegentka przedstawiła wyniki badań na przestrzeni od 1986 roku do 2016. Potwierdziły one, że nasze dzieci są coraz wyższe i coraz szersze. O ile to pierwsze należy uznać za pozytywne, o tyle to drugie budzi uzasadniony niepokój. Niepokojący jest również spadek zdolności motorycznych dzieci. Następnie Marta Szulińska, zastępca dyrektora Departamentu Sportu dla Wszystkich MSiT obszernie przedstawiła rozwiązania systemowe w zakresie wspierania sportu i jego upowszechniania na terenach wiejskich zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i seniorów. Potem wielkopolskie rozwiązania na wspieranie upowszechniania i rozwoju sportu przedstawił Adam Wysocki, dyrektor DSiT Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.
Z kolei Marek Mazur, I wicewojewoda Łódzki oraz prezes WZ LZS w Łodzi przedstawił wkład Zrzeszenia LZS w rozwój sportu na terenach wiejskich. Powiedział m.in.: „Na wsi mamy trzy filary lokalnej wspólnoty: Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich i Ludowe Zespoły Sportowe. Ojciec w straży, mama w KGW, dzieci w LZS-ach – i tak powinno być. To właśnie te organizacje jednoczą środowisko wiejskie”. Podkreślił, że LZS to prawdziwa kuźnia talentów, wychowująca sportowców mimo braku infrastruktury, bo jak powiedział: „Nie było stadionów, a były wyniki. Młodzież wiejska miała – i wciąż ma – ogromne ambicje. To dzięki nim zdobywano medale w lekkiej atletyce, sportach siłowych i wielu innych dyscyplinach”.
Następnie odbyły się trzy panele dyskusyjne. W pierwszym moderowanym przez red. Krzysztofa Ratajczaka, eksperci z różnych instytucji i środowisk omówili kluczowe problemy oraz możliwości rozwoju sportu na terenach wiejskich i w małych miejscowościach. Udział wzięli: Mieczysław Kazimierz Baszko, prezes Krajowego Zrzeszenie LZS, dr Sylwia Bartkowiak, AWF Poznań, Marta Szulińska, Departament Sportu dla Wszystkich MSiT, Przemysław Saltarski, dyrektor Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej MRiRW, Krzysztof Rachwalski, trener mistrzyń świata w hokeju na trawie, Adam Wysocki, Dyrektor DSiT UMWW. Uczestnicy podkreślili znaczenie stabilnego finansowania, współpracy międzyinstytucjonalnej i lokalnego zaangażowania. Zwrócono uwagę na wyzwania infrastrukturalne, demograficzne oraz potrzebę wsparcia organizacyjnego dla lokalnych klubów i animatorów sportu. Stwierdzono, że długofalowe programy i partnerskie podejście to klucz do budowy aktywnych społeczności sportowych poza dużymi ośrodkami miejskimi.
W drugim panelu dyskutowano o organizacjach sportowych na obszarach wiejskich, ich aktualnych problemach i potencjale. Podstawą dyskusji były wstępne wyniki ogólnopolskiego badania Obserwatorium Społecznego Oddziaływania Sportu Fundacji Wespół. Jak pokazują te badania 65% klubów wiejskich prowadzi tylko jedną sekcję sportową, tylko 4% klubów posiada własną infrastrukturę sportową, 90% korzysta z dotacji gminnych, 50% ma 5 i więcej osób pracujących społecznie, 85% nie zatrudnia nikogo na etat. W panelu, którego moderatorem był dr Konrad Burdyka od wielu lat współpracujący z naszym Zrzeszeniem udział wzięli: Bartosz Malak, Instytut Sportu i Nauki w Poznaniu, dr hab. Radosław Kossakowski Uniwersytet Gdański, Krzysztof Kołomański, wicemistrz olimpijski i dr Rafał Szubert, AWF Wrocław. Jak podkreślali uczestnicy dyskusji wiejskie kluby sportowe budowane są z pasji do sportu, determinacji i pracy społeczników, a nie w oparciu na duże budżety. Dzięki nim sport dociera tam, gdzie naprawdę jest potrzebny.
Ostatni panel dyskusyjny, który odbył się wieczorem na głównej sali obrad, poświęcony był promocji aktywności fizycznej, roli sportowców w środowiskach lokalnych oraz rozwoju sportu na terenach wiejskich. Zatytułowany był „Aktywność fizyczna, turystyka wiejska, sportowcy – Prezentacje Olimpijczyków”. Udział wzięli: Andrzej Supron, srebrny medalista olimpijski, Natalia Madaj–Smolińska, mistrzyni olimpijska w wioślarstwie z Rio de Janeiro, Krzysztof Piasek, wiceprezes KZ LZS, Konrad Gwóźdź, wiceprezes WZ LZS w Łodzi i szef Gabinetu MRiRW oraz Piotr Borys, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki, który rozpoczął dyskusję, podkreślając strategiczne znaczenie sportu w rozwoju społecznym i narodowym. Zaznaczył, że aktualne działania są nie tylko odpowiedzią na bieżące potrzeby, ale również elementem długofalowej strategii, która ma przygotować Polskę do potencjalnej organizacji igrzysk olimpijskich w Warszawie w 2040 roku. Wiceminister poinformował, że Ministerstwo Sportu i Turystyki inwestuje w infrastrukturę sportową na obszarach wiejskich zarówno poprzez modernizacje istniejących obiektów, jak i budowę nowych. – W 2024 r. dofinansowaliśmy realizację 341 zadań na terenie obszarów wiejskich, na łączną kwotę 202,2 mln zł. Dodatkowo z Programu Olimpia 170 hal na łączną kwotę 440,5 mln zł. W roku bieżącym, dotychczas dofinansowaliśmy 32 zadania, na łączną kwotę 73,6 mln zł. Najczęstsze obiekty, to boiska (wielofunkcyjne oraz piłkarskie), sale gimnastyczne oraz urządzenia lekkoatletyczne (bieżnie, rzutnie, skocznie) – powiedział. Dodał, że obszarom wiejskim dedukowany jest osobny program sportu powszechnego Aktywna Wieś (15 mln zł) oraz Program Klub. Na zakończenie stwierdził, że wspólne wnioski i doświadczenia pokazują, że warto robić wszystko, by sport obecny był w każdej polskiej miejscowości. Im więcej możliwości do aktywności fizycznej, tym wyższy poziom sportowy i równe szanse. Z kolei Krzysztof Piasek podkreślił znaczenie realizowanych przez Ludowe Zespoły Sportowe programów zleconych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, wskazując na ich wartość, szeroki zasięg oraz pozytywne efekty. Wymienił m.in. programy takie jak: WLKS, imprezy mistrzowskie oraz organizator w środowisku wiejskim. Konrad Gwóźdź stwierdził, że sport to przede wszystkim ludzie – pasjonaci, trenerzy i działacze, którzy tworzą fundament lokalnych klubów. Wspomniał o swoich korzeniach w klubie Pegaz Opoczno i potrzebie obecności sportu w strategiach odnowy wsi, mówiąc: „Wieś żyje, póki boisko tętni życiem.” Docenił długoterminowe umowy z samorządami jako gwarancję ciągłości działań, jednocześnie apelując o przywrócenie wyższego finansowania dzieci z terenów wiejskich w programie „Umiem Pływać”, wskazując na realne koszty ich dojazdu do basenów w miastach. Obaj reprezentanci LZS mówili o znaczeniu Ludowych Zespołów Sportowych jako podstawy polskiego sportu. Wskazali, że naturalna potrzeba ruchu u dzieci musi zostać wsparta konkretną propozycją aktywności, najlepiej opartej na rywalizacji zespołowej. Olimpijczycy podzielili się osobistymi historiami i refleksjami. Natalia Madaj-Smolińska opowiedziała o inicjatywie „Trening z Mistrzem” w swojej dawnej szkole podstawowej w Szydłowie, gdzie wspólnie z trenerami z Wałcza prowadzi zajęcia dla dzieci, promując aktywność fizyczną i wioślarstwo. Monika Michalik powiedziała, że musiała trenować zapasy, bo w Trzcielu skąd pochodzi uprawiano tylko ten sport, ale nie żałuje. Po zakończeniu kariery wróciła do rodzinnej miejscowości jako trenerka, szuka talentów i zaszczepia w dzieciach miłość do sportu, budując lokalną tożsamość i inspirując kolejne pokolenia. Andrzej Supron wspomniał swojego pierwszego trenera, Tadeusza Wietulskiego, który odegrał kluczową rolę w jego rozwoju – nie tylko sportowym, ale i edukacyjnym. Podkreślił, że rola trenera w wychowaniu młodego sportowca jest absolutnie fundamentalna.
Źródło: Facebook Wielkopolskiego Zrzeszenia LZS i Wojewódzkiego Zrzeszenia LZS w Łodzi